Profesor Marina Zalewska

1944-2022

Z ogromnym smutkiem informujemy, że 6 stycznia 2022 roku odeszła Profesor Marina Zalewska, Współtwórczyni współczesnej psychologii klinicznej dziecka w Polsce, przez całe zawodowe życie związana z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Marina Zalewska ukończyła Wydział Pedagogiki i Psychologii UW w 1969 roku, broniąc pracę magisterską przygotowaną pod kierunkiem prof. Janusza Reykowskiego. Rozprawę doktorską pt. Różnicowanie i pamięć następstwa wysokości tonów czystych u dzieci z głębokim uszkodzeniem słuchu przygotowała pod kierunkiem prof. Wandy Budohoskiej i w 1976 r. uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie psychologii. Stopień doktora habilitowanego uzyskała w 1989 r. za rozprawę pt. Funkcje słuchowe u dzieci głuchych, również na Wydziale Psychologii UW. W roku 2001 otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych.

Zainteresowania naukowe Profesor Zalewskiej mieściły się w obszarze psychologii klinicznej dziecka. Jej najważniejsze publikacje dotyczyły rozwoju tożsamości u dzieci głuchych i zaburzeń rozwoju komunikowania się z perspektywy rozwoju self. W pionierskiej pracy opublikowanej w 1989 r. w Journal of the American Deafness and Rehabilitation Association zaproponowała nową metodę psychoterapii niewerbalnej dla dzieci głuchych z zaburzeniami rozwoju osobowości. Wypracowała unikatowe, interakcyjne podejście do klinicznej analizy relacji rodzic-dziecko. Była Badaczką kreatywną, oryginalną, poszukującą odpowiedzi na naukowe wyzwania w sposób niebanalny i twórczy. Znakomicie integrowała osiągnięcia wielu odległych nurtów badań – od neurobiologii (za swojego Mistrza uważała prof. Jerzego Konorskiego), po psychoanalizę (w której szkoliła się klinicznie). Jej publikacje to cenione monografie (w tym Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą), cieszące się ogromną popularnością prace we współautorstwie (np. Krewni i znajomi Edypa. Kliniczne studia dzieci i ich rodziców, z prof. Katarzyną Schier), współredagowane zbiory tekstów naukowych i artykuły publikowane przede wszystkim w czasopismach z zakresu psychologii klinicznej. W swoich pracach łamała schematy myślenia, walczyła z uproszczeniami w widzeniu osobowego rozwoju dzieci. Jej unikatowe, samodzielnie wypracowane podejście do pracy klinicznej z dziećmi zaowocowało koncepcją studiów osób, wyraźnie przeciwstawianej studium „przypadku”.

Profesor Marina Zalewska była doskonale zorientowana, co dzieje się na świecie w psychologii klinicznej dziecka i psychopatologii rozwojowej. Była pionierką w zakresie stosowania teorii przywiązania Bowlby’ego w Polsce, a także współinicjowała wprowadzenie nurtu psychoanalitycznego do pracy klinicznej z dziećmi na Wydziale. Zabiegała o to, żeby polscy studenci i badacze mieli dostęp do światowej literatury, bardzo dbała o to, żeby w wydziałowej bibliotece były najważniejsze publikacje z tego obszaru. Była cenionym ekspertem w polskim i międzynarodowym środowisku psychologów klinicznych. Jako profesor wizytująca prowadziła wykłady na Uniwersytetach w Genewie, Oslo, Padwie, Poitiers i San Francisco. Była członkinią European Society for Mental Health and Deafness.

Los dzieci, zwłaszcza tych z trudnościami rozwojowymi był dla Niej najważniejszy. Przez wiele lat łączyła pracę naukową na Uniwersytecie z pracą kliniczną w Poradni Audiologicznej Instytutu Matki i Dziecka. Jej ogromna wiedza, autentyczna troska, mądrość, ciepło, wielka empatia i podmiotowe traktowanie każdego – także osoby najmłodszej czy rozwijającej się z dużymi trudnościami – służyły dzieciom i ich rodzinom. Profesor Marina Zalewska wiele uwagi poświęcała także osobom dorosłym z trudnościami rozwojowymi i niepełnosprawnością intelektualną. Przez wiele lat prowadziła społecznie terapię grupową dla ich rodziców i opiekunów w ramach Warsztatów Terapii Zajęciowej Stowarzyszenia „AGIS”.

Na Wydziale Psychologii UW sprawowała wiele odpowiedzialnych funkcji. W latach 1990-1993 była prodziekan ds. naukowych, kierowała Katedrą Psychologii Klinicznej, a następnie przez wiele lat Katedrą Psychologii Klinicznej Dziecka i Rodziny, a także wieloma wydziałowymi komisjami. Współtworzyła studia podyplomowe „Diagnoza kliniczna dziecka i jego rodziny”, podnoszące poziom kwalifikacji psychologów dziecięcych, a także program specjalizacji z psychologii klinicznej dziecka i rodziny dla studentów naszego Wydziału.

Odeszła Nauczycielka wielu pokoleń psychologów klinicznych, Promotorka uznanych pracowników nauki, dzisiaj już profesorów czy doktorów; nasza Mentorka i bliska Koleżanka. Pozostanie w naszej pamięci jako osoba o ogromnej kulturze, skromności i wrażliwości, z dystansem do siebie i życzliwością dla innych. Rodzinie oraz bliskim składamy najszczersze kondolencje.

Informacje dotyczące pogrzebu – 18.01.2022 (Wtorek), godz. 10:30